Paragrafen

Paragraaf B. Weerstandsvermogen en risicobeheer

De risico’s uit de jaarrekening 2019 zijn het uitgangspunt van de rapportage. Nieuwe (strategische) risico’s zijn toegevoegd, relevante wijzigingen in bestaande risico’s worden toegelicht. De risicomatrix plaatst de risico’s in het perspectief van kans en gevolg. In de risicotoelichting wordt het risico nader omschreven en de (voortgang van) beheersmaatregelen beschreven.
Naast het feit dat COVID-19 ons maatschappelijke en sociale leven in 2020 heeft overdonderd, brengt het ook hoge risico’s met zich mee voor onze bedrijfsvoering en de uitvoering van de gemeentelijke taken. Niet alleen voor de jaren 2020/2021, maar ook zal er een doorwerking zijn naar de jaren erna, waarvan we de impact op dit moment nog niet kunnen overzien. Vanaf juni 2020 wordt de raad elk kwartaal middels een impact-analyse op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen op verschillende beleidsterreinen waarbij zowel wordt ingegaan op de inhoudelijke aspecten, als ook op de financiële consequenties en risico’s die we als gemeente lopen. Daarbij wordt tevens in beeld gebracht welke compensatiemaatregelen van het rijk beschikbaar zijn en hoe deze middelen worden ingezet om de extra kosten (of lagere inkomsten) in onze exploitatie af te dekken. Daarbij streven we naar een zo adequaat mogelijke uitvoering van de landelijke en lokale maatregelen en naar zoveel mogelijk continuïteit van de reguliere werkzaamheden en van noodzakelijke (digitale) besluitvorming. Daarvoor werd in oktober 2020 door de raad de Aanpak Covid-19 vastgesteld waarin de financiële uitgangspunten werden bekrachtigd en een handelingsperspectief werd vastgesteld voor steunmaatregelen aan sociaal-maatschappelijke organisaties en economische activiteiten. Dit handelingsperspectief werd bij elke impact-analyse voorzien van een vervolgaanpak.
Tevens wordt in elke impact-analyse vooruit gekeken naar de risico’s die mogelijk nog te verwachten zijn voor het betreffende/komende jaar. Mede op basis van de informatie uit de begroting 2021 en de 4e impactanalyse (behandeld in de raadsvergadering van 11 mei 2021) is de risico-matrix voor het onderdeel COVID-19 opgesteld.
In de jaarrekening (onderdeel 2) worden de gebeurtenissen na balansdatum uiteengezet bij de toelichting op de balans. Een ontwikkeling die na balansdatum heeft plaatsgevonden, betreft het  aftreden van het voltallige College van Gedeputeerde Staten van Limburg op 9 april jl. Hierdoor is een uitzonderlijke situatie ontstaan, die voor de Limburgse Gemeenten en dus ook voor Venray onzekerheden en wellicht ook risico’s met zich mee kan brengen, doordat op belangrijke dossiers besluitvorming wordt uitgesteld en/of standpuntbepalingen niet worden gedaan. Het is nog niet duidelijk of dit al dan niet impact heeft voor Venray.

Risicomatrix

Risicotoelichting

In navolgend overzicht:

  • Kolom nr. verwijst naar risicomatrix.
  • Kolom potentiële risicogebeurtenis: de gebeurtenis voorafgegaan door het nummer van het deelprogramma waarop deze betrekking heeft. Enkele risico’s hebben betrekking op meerdere deelprogramma’s, die zijn algemeen genoemd.
  • (Status) beheersmaatregelen: per risico zijn beheersmaatregelen benoemd. De voortgang/status is “cursief” beschreven .

Nr.

Potentiële risicogebeurtenis

Beheersmaatregelen

(tekst in cursief geeft de actuele status aan)

1

1. Breed Sociaal Domein

Er is een uitvoeringsprogramma sociaal domein vastgesteld met diverse deelopdrachten die gekoppeld zijn aan de bouwstenen uit de Kadernota SD (zie hieronder)

Bouwsteen Omgeving
De omgeving wordt onvoldoende versterkt waardoor de beweging van “vangnet” naar “omgeving” niet of onvoldoende gemaakt wordt.

Inzet van gebiedsgericht werken (aansluiting zoeken bij de specifieke behoefte van een wijk of dorp).
Inzet van ondersteunende maatregelen zoals subsidies, accommodaties, etc.

  • Gebiedsgericht werken is ingezet.
  • Subsidiebeleid en accommodatiebeleid wordt geactualiseerd.
  • Het versterken van de omgeving vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Opdrachtformulering is opgesteld en implementatie is gestart.
  • Er zijn specifieke maatregelen geformuleerd om de omgeving te versterken: JSP, BSO+, SOJ, jeugdhulp en opvoedondersteuning, overzicht van voorliggende voorzieningen WMO en Jeugd.

Bouwsteen Vangnet
De afschaling van voorzieningen komt onvoldoende tot stand.

Openeinderegelingen: Toename van het aantal maatwerkvoorzieningen als gevolg van veranderende omstandigheden (economische, demografische, wetgeving, rijksbeleid)

Versterken van de omgeving.
Anders organiseren van de toegang.
Herijken van onze inkoopmethodiek.
Duurzaam partnerschap met aanbieders en gesubsidieerde instellingen.
Afspraken maken met andere verwijzers.

  • Het herinrichten van de toegang vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Opdrachtformulering opgesteld en implementatie in 2021 e.v.
  • Nieuwe inkoopmethodiek per 1 januari 2022. De publicatie van de aanbestedingen heeft in februari 2021 plaatsgevonden. De definitieve gunningen volgen rond de zomer. Nieuwe inkoop gaat o.a. uit van langdurige contracten.

Bouwsteen Gedrag en Houding
De gewenste gedragsverandering bij medewerkers komt onvoldoende tot stand.
De gemeentelijke visie wordt niet onderschreven door de aanbieders

Opstellen ontwikkelplan voor medewerkers gericht op het gesprek met de inwoner, de integraliteit en het aansluiten bij de omgeving.
Meerjarige afspraken maken met aanbieders waarbij zij het vertrouwen krijgen om te investeren in innovatie.

  • Houding en gedrag vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Opdrachtformulering is opgesteld en implementatie in 2021 e.v.
  • Meerjarige afspraken: zie ook project sturing en inkoop.

Bouwsteen Communicatie
De boodschap komt onvoldoende over

Opstellen communicatiestrategie en instrumenten.

  • Communicatie vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Centraal staat daar het meer in gesprek zijn met inwoners. Opdrachtformulering deelopdracht communicatie opgesteld. Verbreding van instrumenten vindt plaats in 2021 e.v.

Bouwsteen Financiën
De gerealiseerde uitgaven van het Sociaal Domein Breed overstijgen de begroting.

Monitoren uitgaven SD-breed  versus begroting, waarbij de indeling  “vangnet” en “omgeving” wordt gehanteerd.
Oplevering van de halfjaarrapportage Sociaal Domein.

  • Monitoring uitgaven vindt maandelijks plaats.
  • Nieuwe overlegstructuur ingevoerd op basis van advies taskforce SD.
  • Oplevering jaarrapportage 2020 2de kwartaal 2021.
  • Doorontwikkeling dashboard jeugd, begin 2021 opgeleverd.

2

2.1 Grondbedrijf
Afzet gronden blijft achter bij planning

Stimuleringsmaatregelen verkoop kavels
- promotie via website en woontafel)
- geen betaling waarborgsom is mogelijk

- courtageregeling makelaars

3

4.3 Privacy en Informatiebeveiliging
- Vertrouwelijke/gevoelige informatie is beschikbaar bij niet-geautoriseerden (binnen en buiten de organisatie)
- Onverantwoordelijk gebruik en uitwisseling van persoonsgegevens en privacygevoelige informatie binnen de organisatie en naar partners.
- Niet voldoen aan de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming)

Maximale samenwerking door de functies van FG (Functionaris gegevensbescherming), PO (Privacy Officer) en CISO (Chief Information Security Officer);
Jaarlijkse verantwoording over informatieveiligheid, implementatie BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid) en privacy via ENSIA (Eenduidige Normatiek Single Information Audit);
Privacy maakt standaard onderdeel uit van projecttoetsing;
Het uitvoeren van PIA's (Privacy Impact Assessments);
In kaart brengen overlap verschillende normenkaders en invalshoeken en implementatie (volgorde) bepalen.
De basis is op orde. Het voldoen aan de AVG is een continu proces. Privacy maakt standaard onderdeel uit van projecttoetsing. Door maatregelen te treffen worden de risico’s geminimaliseerd.
De verantwoordelijkheid voor P&IB bij de proceseigenaren borgen;
Met de komst van de BIO in 2020 borgen we de verantwoordelijkheid voor P&IB bij de proceseigenaren. De verwachting is dat deze verantwoordelijkheid in 2021 conform BIO wordt geborgd;
Uitvoeren Privacy en Security awareness trainingen.
Alle medewerkers hebben de security-awareness training gevolgd en zijn gewezen op de risico’s bij het thuiswerken.
Jaarlijks uitvoeren pentest/ethische hack.
In het laatste kwartaal 2020 is een opdracht verstrekt. Met de uitvoering is gestart en de uitkomsten hiervan zullen in 2e kwartaal 2021 duidelijk worden.

4

Alg. Garantstelling
Gemeente wordt aangesproken op inlossen van een garantstelling.

Het garantieplafond voor 2020 is € 716.000.

Meest risicovolle garantstelling:
Glasweb:
- Er wordt niet voldaan aan regels voor staatssteun en financieringsconstructies.

- Exploitatie valt tegen (minder uptake, meer kosten).
- Fase 2.

Garantstellingsbeleid actualiseren.

Vooralsnog geen prioriteit

- risico's explicieter opnemen

- in besluitvorming toelichten waarom risico's al dan niet worden meegewogen.
Bewustwording wordt meegenomen in overlegstructuren en krijgt daarmee meer aandacht.

- periodieke rapportage over ontwikkeling risicovolste garantstellingen. Informatieverstrekking vindt per dossier plaats.

Glasweb:

Aanvullende informatie inwinnen

Deze informatie geeft geen aanleiding om aanvullende maatregelen te nemen.

Periodieke rapportage

Via de maandelijkse voortgangsrapportage (majeure projecten).

De mogelijkheden voor de aanleg van fase 2 worden nog verkend.

5

Alg. Samenwerken/Verbonden Partijen (VP)
Resultaten van samenwerkingspartners wijken af van lokale doelstellingen.

Meest risicovolle Verbonden Partijen:

Veiligheidsregio:
onverwachte gebeurtenissen leiden tot extra budgetaanvraag

Noord Limburg West (NLW):
(bedrijfsvoerings)kosten worden onvoldoende in lijn gebracht met de (korting op de) rijkssubsidie.
Begrote opbrengsten worden onvoldoende gerealiseerd (dalende Wsw-inkomsten en afnemende tewerkstelling van medewerkers)

Beleid op samenwerking en verbonden partijen opstellen (incl. timing en niveau van informatievoorziening)

- Nota vizier op samenwerking vastgesteld
- Evaluatienota (incl. verbetermaatregelen) opgesteld. Verbetermaatregelen deels nog doorvoeren.

Per bestaande VP doelen en risico's inventariseren en maatregelen treffen.
Bij het deelnemen in nieuwe VP-eisen stellen aan informatievoorziening.
- Onder de noemer "grip op samenwerking" vindt uniforme sturing plaats op de vijf grote gemeenschappelijke regelingen.

Veiligheidsregio:
Regionale overleggen financieel adviseurs en adviseurs openbare orde en veiligheid per 2 maanden
Oppakken adviezen rekenkameronderzoek
Raad geïnformeerd over financiële ontwikkelingen n.a.v. P&C-producten Veiligheidsregio. Invullen van afspraken uit RIB “Grip op samenwerken”. Venray is adoptiegemeente. Ambtenaren betrokken in voortraject beleidsontwikkeling en opstellen P&C-producten.
NLW:
Het transitieplan is afgerond.
Een nieuwe koers is vastgesteld in de raad van december 2020. Deze koers is voor de periode 2021-2030 en bestaat uit een drietal sporen. Uitvoering WSW, Participatiewet dienstverlening aan gemeenten en dienstverlening aan derden. Om de koers te monitoren wordt een set van KPI’s opgesteld.

6

Alg. Bestuurders: pensioen/wachtgeld/ nabestaande pensioen en arbeids-ongeschiktheid
Door dalende marktrente en actualisatie sterftetabel moeten extra stortingen in de pensioenvoorziening worden gedaan om deze op niveau te houden.
Bestuurders stappen voortijdig op en maken aanspraak op wachtgeld
Bestuurders komen te overlijden of raken  arbeidsongeschikt

Onderbrengen bij pensioenfonds
Naar verwachting worden de pensioenen voor bestuurders vanaf 2021 gefaseerd overgedragen aan een landelijk fonds. Hierover is echter nog geen concrete info beschikbaar.
Aanbieden outplacementtraject om wachtgeldperiode te bekorten.
Risico’s verzekeren
In 2020 is het financiële risico van overlijden van een (wachtgeld) wethouder vóór de pensioengerechtigde leeftijd afgesloten (zgn. kortleven-risico).

7

Alg. Rijksinkomsten: algemene uitkering
M.i.v. 2023 kunnen tekorten in de exploitatie ontstaan door het fundamenteel herijken van de uitgangspunten voor het  Gemeentefonds.
M.i.v. 2022 ontstaan extra tekorten op de Jeugdzorg omdat de (administratief) toegezegde extra middelen niet worden ontvangen.

Implementatie Omgevingswet

Bijhouden van ontwikkelingen in het Gemeentefonds: vooralsnog geen signalen dat grote nadelige gevolgen voor ons heeft.

Bijhouden van informatie omtrent de Jeugdzorgmiddelen.
Dit is één van de belangrijkste punten in de onderhandeling van de VNG met het nieuwe kabinet. Verder proberen we de stijging van de uitgaven op de jeugdzorg om te buigen (taskforce SD, uitvoeringsprogramma SD, traject sturing & inkoop) en monitoren we de uitgaven permanent.

Onvoldoende structurele compensatie-middelen beschikbaar om hieraan adequate invulling te kunnen geven.

-In de onderhandeling van de VNG met het nieuwe kabinet is dit ook een thema vanuit het standpunt: ‘nieuwe taken, nieuwe knaken’.
-Alternatieve inkomstenbronnen overwegen.

8

Impact COVID-19
Door de uitbraak van COVID-19 ontstaan hogere kosten op de diverse beleidsterreinen (o.a. handhavingstaken, sociaal domein), komen burgers/bedrijven in financiële problemen en worden inkomstenramingen niet gehaald. Afhankelijk of er een tweede golf ontstaat heeft dit ook gevolgen voor 2021 (en mogelijk voor) volgende jaren.

Bijhouden en monitoren gevolgen en effecten van COVID-19
Direct na de lock-down in maart 2020 werden maatregelen getroffen om burgers en ondernemers te ondersteunen o.a. door het uitstellen van invorderingen en het facturen aan bedrijven. Tevens werden de concrete gevolgen en risico’s op de diverse beleidsterreinen geïnventariseerd en werd de raad per kwartaal geïnformeerd. De ontwikkelingen worden permanent gevolgd, de compensatiemaatregelen rijk gemonitord en de effecten daarvan bijgehouden.

Naar hun aard hebben majeure projecten in beginsel grote risico’s in zich. Voor deze projecten zijn beheersmaatregelen getroffen, waardoor de risico’s (voor zover hierboven niet expliciet opgenomen) afdoende zijn afgedekt.

Risico-ontwikkeling

In het risicobeleid is aangegeven dat niet alle risico’s een financieel gevolg hoeven te hebben. Risico’s kunnen ook imagoschade en negatieve effecten hebben op het realiseren van (maatschappelijke) doelstellingen.

De financieel gecalculeerde risico’s hebben zich als volgt ontwikkeld:

Stand ultimo

2017

2018

2019

2020

(bedragen x € 1.000)

Algemeen

1.641

1.443

3.059

6.569

Grondbedrijf

2.840

1.944

1.593

1.108

Totaal

4.481

3.387

4.652

7.677

Het totaal aan risico’s neemt met ruim € 3 mln. toe. Dit komt met name door de impact van COVID-19 en een toename van de risico's op het sociaal domein. De risico's in het grondbedrijf dalen met € 0,485 mln.

Algemene dienst

Stand ultimo

2017

2018

2019

2020

(bedragen x € 1.000)

Sociaal domein

2.046

1.599

3.864

4.714

Garanties

92

726

654

723

Verbonden partijen

787

563

563

544

Pensioen/arbeidsongeschiktheid bestuurders

500

710

650

475

Herijking gemeentefonds

Impact COVID-19

3.856

Diversen

452

452

338

338

Totaal algemene risico's

4.281

4.453

6.069

10.650

Correcties cf risicobeleid:

Risico's doen zich niet in 1 jaar voor

-1.070

-1.113

-1.517

-2.662

Niet geïdentificeerde risico's

1.200

1.200

1.200

1.200

Opvangen risico's in exploitatie

-2.770

-3.097

-2.693

-2.618

Totaal algemene risico's na correctie

1.641

1.443

3.059

6.569

Grondbedrijf

Stand ultimo

2017

2018

2019

2020

(bedragen x € 1.000)

Project-specifieke risico's/ramingsonzekerheden

2.030

1.291

967

730

Marktrisico

206

204

342

246

Risico ontwikkelbedrijf Greenport

604

449

284

132

Totaal risico's

2.840

1.944

1.593

1.108

In zijn algemeenheid nemen de risico's af naarmate het project vordert. Tenslotte nemen de ramingen af (kosten en opbrengsten). Daarnaast nemen ook de jaren waarover het marktrisico wordt berekend af.
De grootste afname van risico's binnen het Grondbedrijf zien we bij de projecten Aan den Heuvel   (-€ 98.000), Oirlo zuid-oost (-€ 70.000), Brukske (-€ 88.000)  Blitterswijck (-€ 48.000), Castenray (-€ 14.000) totaal een afname van (-€ 330.000).
Daarnaast is het risico van Greenport met (-€ 150.000) verlaagd.
Brukske wordt eind 2021 afgesloten en bij Aan den Heuvel, Oirlo zuid-oost, Blitterswijck en Castenray waren in 2020 de kavel verkopen voorspoediger dan gedacht. Het risico neemt hierdoor af, de looptijd in Oirlo is bij de jaarrekening 2020 met 5 jaar ingekort en bij Blitterswijck met 14 jaar ten opzichte van jaarrekening 2019.
Sinds 2018 zijn we als gemeente gehouden aan een vaste methode van winst nemen bij grondexploitaties: de POC-methode, Percentage Of Completion. Oftewel % gerealiseerde kosten * % gerealiseerde opbrengsten = % te nemen winst (-/- reeds gerealiseerde winst). De mogelijkheid bestaat om op dit bedrag van winstneming een bedrag voor 'risico reservering' in mindering te brengen. Voor de grondexploitaties waar we alleen zélf in deelnemen maken we hier geen gebruik van. Voor de grondexploitaties waar we met een partner in deelnemen (PPS-overeenkomsten) zijn we daar voorzichtiger in, omdat je wilt voorkomen dat je 'teveel' winst uitkeert aan de partner en hier later op terug moet komen.

Deze pagina is gebouwd op 07/07/2021 11:21:44 met de export van 07/07/2021 11:00:41